Toplumumuzun durakta, asansörde, hastanede, yemekhane, postane ve pastane gibi yerlerde sıra bekleme konusundaki sabırsızlığı dikkat çekicidir. Neden sıra beklemek bu kadar zor geliyor? Acelemizin sebebi nedir?

Yazıma bir anekdotla başlamak istiyorum. Alışverişimi yapıp, kasada ödeme sırasına girdim. Önümde bekleyen bir aile, başka bir kasaya geçince bana daha çabuk sıra geldi. Ödememi yaparken, bir anda sert bir ses duydum. Diğer kasaya geçen müşteri, tekrar geri dönerek aldığı ürünleri sinirle benim kasama bırakıvermişti. Sonrasında müşteri, kasiyere sert bir şekilde çıkıştı: “ Hani işlem uzundu? Beni diğer kasaya gönderip, benden sonra geleni aldınız!“ diye şikayet etti. Kasiyer ise sakin bir şekilde, “Efendim ürün değişimi yaptığım için bekleyebileceğinizi söyledim. İsterseniz diğer kasaya gidebileceğinizi de belirtmiştim.“ diye yanıt verdi. Anlaşılan, işlem beklenenden erken bitince sıra bana gelmişti. Oysa fark etseydim elbette “Sıra sizde” derdim. Kendi kendime suçlandım.

Benzer durumlar yemek kuyruklarında da yaşanır. Yemekhane kapısında öğrenciler koşar adım sıraya girerken, arkada kalanlar arkadaşlarıyla konuşur gibi yapıp hemen sıraya dahil olur. Durumu fark edenler bağırıp çağırır, çıkan tartışmada sıra ihlali yapan öğrenci mecburen arka tarafa geçer. Ancak yemeği erken almak ile geç almak arasında yalnızca dakikalar fark eder. Değer mi bunca hengameye?

Sıra konusu en çok hastanelerde ciddi bir mesele haline gelir. Zar zor alınan randevular ve bekleme süresi, hasta psikolojisini sabırsızlaştırır. Herkes biran önce muayene olmak ister. Doktor geciktiğinde ise gerilim artar. Muayene sırasında işlem uzadığında, bekleyen hastalar, içeride kimse olmadığını sanarak kapıya yüklenir. Bu durum yalnızca sabırsızlık değil, içerideki hastanın mahremiyetinin ihlali anlamına gelir. Daha kötüsü, sıra kavgalarının kimi zaman doktorlara şiddet, hatta cinayetle sonuçlanmasıdır. Sıra, yalnızca bir düzen değil, aynı zamanda insani bir sabır ve saygı meselesidir.

Nedir insanımızdaki bu sabırsızlık ve başkasının hakkına karşı duyarsızlık? Saygı göstermek ve empati kurmak gerçekten bu kadar zor mu? Neden bu kadar benciliz? Karşı taraftan beklediğimiz anlayışı, konu kendimiz olunca bir anda unutuyoruz.

Gelişmiş ülkelerde sıra hassasiyeti çok yüksektir. Sırayı bozan ya da ihlal eden, diğerleri tarafından hemen nazikçe uyarılır. Bağırıp çağırmadan yapılan bu uyarılar, genelde itiraz edilmeden dikkate alınır. Artık bizim ülkemizde de sıra ihlallerine daha fazla dikkat edilir oldu.

Çoğunluğun uymadığı kurallar, kurallara uyanları zorlar ve zamanla onlarında umutlarını tüketir. Uyanlar azınlıkta kalınca, bu durum daha da ağır gelir. Bir an gelir, iç geçirir ve “Enayi miyim ben?” diye düşünürsünüz. Böylece, yanlış bir davranış yaygın olsa bile olsa sürüp gider.

Ailede başlayan eğitim, çocuk okula başladığında ve topluma karıştığında da devam eder. Çocuk gözlemlediği davranışları öğrenir ve adeta bir rol model alarak yanlışı doğru gibi benimsemeye devam eder.

Her birey, öncelikle kendinden sorumludur. Bireylerin davranışlarında olumlu değişimler gerçekleştiğinde, toplum da bu değişimden olumlu şekilde etkilenecektir. Ayrıca, karşılaştığımız yanlış davranışları nazik ve yapıcı bir şekilde uyararak önlemeye çalışmak, bu tür davranışların devam etmesini engelleyecektir.